برای حفظ سلامت و ایمنی پرسنل و محیط آزمایشگاه رعایت کلیه نکات ایمنی و بررسی ویژگی های آزمایشگاه ایمن و استاندارد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. آزمایشگاه‌ها یکی از مهم‌ترین مکان‌ها در مدارس و دانشگاهها بشمار می‌روند و حفظ ایمنی آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. هر آزمایشگاه با توجه به نوع کاربری که دارد از تجهیزات و وسایل ایمنی گوناگونی استفاده می‌کند. برای نمونه تجهیزات و روش‌های ایمنی بکار رفته در یک آزمایشگاه شیمی با یک آزمایشگاه فیزیک تفاوت زیادی دارد. اما در این میان برخی از مسائل و استانداردها وجود دارند که صرف نظر از نوع کاربری آزمایشگاه برای حفظ ایمنی باید در تمامی مراکز تحقیقاتی انجام گیرند. در اینجا به بررسی این نکات و ویژگی های آزمایشگاه ایمن و استاندارد می‌پردازیم.
اولین گام در راه اندازی آزمایشگاه توجه به ساختار فیزیکی فضا می‌باشد. طراحی و سکوبندی آزمایشگاه و میزبندی آزمایشگاه باید به گونه‌ای باشد که امکان انجام کارهای گروهی فراهم باشد برای نمونه در مدارس و دانشگاهها عموما فعالیت‌ها به صورت گروهی انجام می‌شود. از این رو طراحی باید به گونه‌ای باشد که این امکان فراهم گردد و تجهیزات پس از اتمام کار در جای خود قرار گیرند. برای پیشبرد اهداف آزمایشگاه توجه به فضا، دکوراسیون، کابینت بندی آزمایشگاه، مهندسی ساختمان و نیز طراحی سیستم سکوبندی آزمایشگاهی و میزهای کار آزمایشگاهی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
فضایی که برای تاسیس آزمایشگاه در نظر گرفته می‌شود از هر نظر باید مناسب و استاندارد باشد. برای نمونه در برخی مدارس انبارهای تاریک را برای آزمایشگاه در نظر می گیرند که به هیچ عنوان اصولی و استاندارد نبوده و خطرات جبران ناپذیری به همراه دارد. از این رو به صورت اجمالی ویژگی های آزمایشگاه ایمن و استاندارد را بررسی می‌نماییم:
فضای آزمايشگاه استاندارد
فضای مناسب برای راه اندازی یک آزمایشگاه استاندارد و ایمن بسیار ضروی است. با توجه به فضای آزمایشگاه باید تجهیزات آزمایشگاهی تهیه گردند و فضای باید دارای حداقل ابعاد استاندارد و مشخصی باشد و برای راه اندازی آزمایشگاه فضای کوچکتر از حد استاندارد مناسب نمی‌باشد. حداقل ارتفاع سقف آزمایشگاه باید بین سه تا سه و نیم متر باشد و کمتر از این مقدار استاندارد نمی‌باشد. تعداد درب‌های آزمایشگاه نیز باید استاندارد باشد و هر آزمایشگاهی باید دارای حداقل دو درب ورودی و دو درب خروجی باشد و محوطه درب‌ها باید به شعاع یک متر خالی بماند. مواد شیمیایی باید دارای محل مناسبی برای ذخیره مواد شیمیایی باشند برای نمونه کمد نگهداری مواد شیمایی یکی از مواردی است که برای نگهداری چنین موادی تهیه می‌شود. تخته یا وایت برد باید به گونه ای در آزمایشگاه نصب شود که نور از سمت چپ به آنها بتابد.
همچنین سکوها و میزهای کار پرسنل به صورت ردیف‌های پنج‌تایی می‌باشد و در وسط هر کدام سینک آزمایشگاه تعبیه شده است. با توجه به نوع کاربری آزمایشگاه میزبندی نیز باید دارای ابعاد استانداردی باشد. از دیگر ویژگی های آزمایشگاه ایمن و استاندارد روکش‌های بکار رفته در سکوبندی می‌باشد. عموما روکش‌های ضد اسید یا سنگ گرانیت برای میزکار استفاده می‌شوند زیرا در برابر مواد شیمایی و اسیدی مقاوم بوده و زیبایی ظاهر خود را در اثر ریزش چنین موادی حفظ می‌کند. همچنین تاسیسات مختلف نظیر شیر آب پریز برق و گاز شهری
ظرفيت مناسب از ویژگی های آزمایشگاه ایمن و استاندارد
ظرفیت و گنجایش مناسب فضای تحقیقاتی یکی دیگر از ویژگی های آزمایشگاه ایمن و استاندارد می‌باشد. از این رو پیش از راه اندازی آزمایشگاه باید ابتدا شرایط و امکانات لازم برای انجام تحقیقات سنجیده شود. مراکز پژوهشی عموما برای تعداد 18 تا 20 نفر طراحی شده و این میزان پرسنل برای کار در محیط آزمایشگاه استاندارد می‌باشد. زیرا تعداد زیاد پرسنل کنترل محیط آزمایشگاه را دشوار می‌کند و موجب می‌شود انجام آزمایشات به سختی صورت گیرد.
همچنین محدود بودن تعداد پرسنل از بی‌نظمی و شلوغی در محیط جلوگیری کرده و موجب می‌شود با تمرکز بیشتری به انجام آزمایشات بپردازند. در صورتی‌که قصد دارید آزمایشگاهی بزرگ و مجهز برای کار حداقل 30 تا 40 پرسنل راه اندازی کنید باید در نظر داشته باشید که این کار نیازمند تجهیزات و بودجه زیادی می‌باشد.
امكانات و ویژگی های آزمایشگاه ایمن و استاندارد
از دیگر ویژگی های آزمایشگاه ایمن و استاندارد امکانات آن است. قفسه‌بندی و کابینت آزمایشگاهی برای نگهداری وسایل و تجهیزات آزمایشگاه کاربرد دارد به این ترتیب نظم آزمایشگاه برقرار می‌گردد. برخی از مهم‌ترین تجهیزات و امکانات یم آزمایشگاه استاندارد به شرح زیر می‌باشد:
- کمد نگهداری مواد شیمیایی
- کمد آزمایشگاهی برای متریال‌های مختلف و انواع قفسه‌های آزمایشگاهی
- کمد ضد اشتعال
- قفسه‌های قفل‌دار برای نگهداری از مواد خطرناک، سمی و اشتعال‌زا، کپسول آتش نشانی، سطل شن
- شیرآلات آزمایشگاهی، دوش و چشم شوی آزمایشگاهی
- جعبه کمک های اولیه
- قفسه نگهداری از فایل‌ها، کتاب‌ها، گزارشات، جداول و مدل ها
- فایل مخصوص برای نگهداری وسایل ایمنی شامل دستکش، عینک و …
- کمد نگهداری لباس و روپوش‌های آزمایشگاه و وسایل شخصی پرسنل
- هود آزمایشگاه و فن آزمایشگاهی برای تهویه هوا و خروج دود و بخارهای سمی ناشی از فعالیت‌های مختلف
- میز توزین برای انجام فعالیت های بسیار دقیق